"Deyirəm vətənin bircə qış günü yaxşıdır qürbətin yüz baharından" (N.Xəzri) - hazır inşa

        Mənim vətənim Azərbaycandır, odlar yurdu, odlar ölkəsi olan bir diyardır, torpağı gözəl, insanları gözəl bir məmləkətdir.
        Mən öz Vətənimi çox sevirəm. Vətənimin bircə qış gününü xarici ölkələrin, dövlətlərin yüz baharına dəyişmərəm. Qürbət cənnət olsa da, mənim şahım vətəndir, Azərbaycandır. Mən özümü onda tapmışam. Vətən mənim ilk və son məhəbbətim, ümidim, şöhrətim, şərəfim, sevincim və vüqarımdır. Vətən mənim səcdəgahım, and yerim, fəxarət dünyamdır. Mən onun torpağından yaranmışam, onun torpağına da qarışacağam. Onsuz mənə həyat, dirilik yoxdur.
        Böyük nağıl ustası Andersenin «Gümüş pul» hekayəsini xatırlayıram:
        Bir məmləkətin pulu xarici ölkəyə səfər edən birinin cibində yad məmləkətə gəlib çıxır. Pul bu ölkədə əldən-ələ keçir, saxta hesab edilir, dəyərsizləşir, heç kimə lazım olmur. Daxılda bir tərəfə atılan pul bu ölkənin xərclənən, istifadə olunan pullarına baxıb ah çəkir. Fikirləşir ki, öz ölkəsində onun dəyəri var idi, o, lazımlı idi, gərəkli idi, ondan istifadə olunurdu, burada isə onu sayan yoxdur, o, heç kimə gərəkli deyil. Yad ölkədə xərclənməyən pul xiffət şəkir, dərdə düşür və nəhayət, bir müddətdən sonra həmin pul hərlənib yenidən öz ölkəsinə qayıdanda dəyərini tapır, özünə qayıdır, xiffətdən azad olur.

Dünyada kitabdan əziz dost yoxdur - hazır inşa

        Mən hesab edirəm ki, kitab hər bir insanın həyatında kifayət qədər böyük yer tutur. Kitablardan nəinki şagird və tələbələr həmçinin, müxtəlif peşə sahibləri və mütəxəssislər istifadə edir. Kitab oxumaq insanların savadlanmasında və bir çox həyatı əhəmiyyətli məsələlərin həllində yardım etdiyini mən çox gözəl anlayıram.
        Dünyada nə baş verdiyini anlamaq üçün biz gərək daha çox kitab oxuyaq. Kitab oxumaq heç zaman boşuna sərf edilmiş vaxt ola bilməz.
        Hələ uşaq vaxtlarından kitablar bizim həyatımıza daxil olurlar. Biz oxuya bilmədiyimiz vaxtlarda bu kitabları bizə valideynlərimiz oxuyurdular. Artıq budur o an, mən əlimdə çanta, onun içində əlifba və riyaziyyat kitabı və mən təntənənəli məktəbə birinci sinifə gedirəm. Və mən müəlliməmin ardınca hərfləri və rəqəmləri təkrar edirəm, yazmağı və hesablamanı öyrənirəm. Indi artıq mən anamdan istəmirəm ki, o, mənə kitab oxusun.
        Mən artıq özüm həm oxumağı, həm hesablamağı bilirəm. Ilahi, dünyada nə qədər də çoxlu maraqlı və mənim oxuya biləcəyim kitablar var.

"Düzlük ən yaxşı siyasətdir" ifadəsi nə deməkdir? - hazır inşa

"Düzlük ən yaxşı siyasətdir" ifadəsi nə deməkdir? - hazır inşa

Həyat ikiliklər üzərində qurulub. Xeyir-şər, doğru-yalan, yaxşı-pis, gündüz-gecə. Bu ikiliklər olmasa həyat inkişaf etməz. Bunlar daim birbirilə mübarizədə olmuş və həmişə xeyir, düzlük, haqq-ədalət qalib gəlmişdir.

İnsan nə qədər saf-təmiz, düz olarsa, o qədər üzü ağ olar, başını uca tutar. «Yalan söz üz qızardar», «Yalan ayaq tutar, amma yeriməz» kimi atalar sözlərini xatırlatmaq yerinə düşər. Yalan söz adamı hörmətdən salar. Doğru, düz adam həmişə qorxu və təşvişdən uzaq olar. Düzdür, doğruluq, düzlük, ədalət həmişə zərbələrə məruz qalmış, əzilmiş, lakin heç vaxt məhv edilməmişdir və edilə də bilməz. Bu siyasətdə də belədir.

Dülgər - hazır inşa

Dülgər - hazır inşa

        Bir dəfə mən dülgər əməyini müşahidə etmişəm, o, həyət evində it üçün taxtadan yuva tikməli idi.
        Dülgər işə başlamamışdan əvvəl bütün lazımi vəsaitləri yanına yığdı. Usta iş masasının üstünə rəndə, çəkic, mismarlar, mişar və metrəni düzdü. O, taxta parçalarına nəzər yetirdi. Onlar yonulmamış idilər. Rəndəni götürərək rəvan hərəkətlərlə taxtaları rəndələməyə başladı. Onun müntəzəm hərəkətləri, sanki rəndənin altında yağlı olduğunu zənnə çəkirdi. Rəndədən çıxan nazik taxta lentləri burularaq halqalanırdı.

Dilini sevməyən vətənini sevməz - hazır inşa

Dilini sevməyən vətənini sevməz - hazır inşa

        Dil - millətin canı və qanıdır.
        Vətən və Ana dili - bunlar sinonim anlayışlardır. Vətəni sevmək doğma dili sevmək deməkdir. O, olmadan xalqın tarixini, onun keçmişini, mədəniyyətini öyrənmək olmaz. Hələ qədimdə, orta əsrlərdə insanlar dodaqlarında «Doğma Vətəndən gözəl, doğma dildən şirin dünyada yoxdur» sözlərilə döyüşə qalxmış və vətən uğrunda canlarından keçmişlər. Şah Ismayıl, Cavad xan kimi öz dilini sevən vətənpərvərlər, əsl vətəndaşlar olmuşlar. Belə ki, Xətayi isə şairlərdən ancaq Azərbaycan dilində daha çox şeir yazmağı məsləhət bilərmiş.
        Dahi Fizuli irihəcmli əsərlərini doğma dildə yazmışdır. İki gəncin kədərli məhəbbətindən bəhs edən «Leyli və Məcnun» buna bariz nümunədir.

Doğma diyarımdan olan məşhur şəxsiyyətlər haqqında nə bilirəm? - hazır inşa

Doğma diyarımdan olan məşhur şəxsiyyətlər haqqında nə bilirəm? - hazır inşa

        Ana yurdum Azərbayan! Tükənməz sərvəti, coşub-çağlayan çayları, bol məhsullu tarlaları, yeratı, yerüstü sərvətləri ilə hər zaman yadelli düşmənlərin hədəfinə çevrilmiş doğma diyar! Torpağına, daşına qurban olduğum Ana Vətən! Kəşməkəşli, zəngin tarixinlə, tarixdə dərin izlər qoymiş böyük, məşhur şəzsiyyətlərinlə qəlbimizin dərinliklərində yaşadın hər zaman.
        Xalqımıza görkəmli Nizami Gəncəvi, Məhsəti Gəncəvi, Naib Təbrizi, Qətran Təbrizi, Nəsimi, Füzuli, Vaqif, Sabir, Q.B. Zakir, C. Məmmədquluzadə, Ə. Cavad, H. Cavid, S.Vurğun, M. Müşfiq, B. Vahabzadə, X. Rza kimi saysız-hesabsız ədib və şairlər bəxş etmişdir Azərbaycanımız!
        Babək, Koroğlu, Nəbi, Səttar xan, Bağır xan kimi azadlıq mücahidləri bəxş etmişdir bu torpaq bizə.
        Bu torpaq Şah ismayıl Xətayi, Məmməd Əmin Rəsulzadə, Heydər Əliyev, İlham Əliyrv kimi ictimai-tarixi-siyasi şəxsiyyətlər yetirmişdir.

Doğma şəhərimi (kəndimi) gələcəkdə necə görmək istərdim? - hazır inşa

Doğma şəhərimi (kəndimi) gələcəkdə necə görmək istərdim? - hazır inşa

        Mən Bakı şəhərində yaşayıram. Bakı Xəzərin sahilində yerləşir. Bakı qədim şəhərdir. Tarixçilərin fikirlərinə görə, şəhərin iki min ildən çox yaşı var. Bakı öz yeraltı sərvəti olan neftə görə dünyada daha çox ad çıxarmışdır. Şəhər zəngin mədəniyyətə malikdir. Bakıda qədim abidələr öz gözəlliyi ilə diqqəti cəlb edir. Şəhərdə çoxlu muzeylər, kitabxanalar, universitet və texnikumlar var.
        Xəzər dənizi şəhərə xüsusi gözəllik verir. Dənizin sahilində salınmış «Milli Park» insanların istirahət və əyləncəsini təmin edir. Bakı gündən-günə böyüyür və gözəlləşir. Son illər paytaxtda keçirilən quruculuq tədbirləri, parkların və xiyabanların abadlaşdırılması, mədəniyyət ocaqlarının müasir tələblər səviyyəsində təmir edilməsi və inşası, nəqliyyat infrastrukturunun əsaslı şəkildə yenidən qurulması Bakı dünyanın inkişaf etmiş şəhərlərindən birinə çevrilməkdədir.
        Şəhərdə ucaldılmış çoxmərtəbəli binalar şəhərimizə xüsusi gözəllik verir.

Doğma şəhərim (kəndim) haqqında əcnəbi turistə nə söyləyərdim? - hazır inşa

Doğma şəhərim (kəndim) haqqında əcnəbi turistə nə söyləyərdim? - hazır inşa

        Mənim doğulub boya başa çatdığım, canımdan əziz bildiyim, sevdiyim, daima, fəxr edib öyündüyüm əziz diyar, qədim şəhər Bakı! Bu şəhər Azərbaycanımızın döyünən ürəyi, vuran qəlbi, onun paytaxtıdır. İki min ildən çox yaşı olan bu qədim şəhər Abşeron yarımadasında yerləşərək, mavi gözlü, çılğın Xəzərin cənub - şərq sahilində, geniş Bakı buxtasında yerləşir. Onun sahilindən üzüyuxarı cərgə binalar, evlər ucalır. Dəniz sahilindən bulvardan başlanan ağaclar, kollar və yaşıllıqlar şəhərimizə xüsusi gözəllik verir.
        Doğma Bakımın gecələri, xüsusilə gözəl olur. Belə ki, sahil boyu uzanan işıq zolaqları sahilə yan almış gəmilər, uzaqdan mavi Xəzərimin sularında bərq vuran neft buruqlarının işıqları şəhərimi daha da gözəl və füsunkar edir. Kilometrlərlə uzanıb gedən dənizkənarı bulvar, qəşəng terrasalar, dekorativ kollar, yamyaşıl ağaclar şəhərimizi bir daha gözəlləşdirir. Milli parkımız Bakı əhalisinin ən sevdiyi istirahət məkanlarındandır.

Doğma dilə məhəbbət olmadan, vətəni sevmək qeyri-mümkündür - hazır inşa

Doğma dilə məhəbbət olmadan, vətəni sevmək qeyri-mümkündür - hazır inşa

        Vətənə olan sevginin və vətənpərvərliyin sirri, insanın öz ölkəsinə və xalqına etdiyi xeyirli işlərdə gizlənmişdir. Çox vaxtı o, bunu hiss etmir. Lakin, bu fakt olaraq, əməlsiz və Vətənə töhfə edilmədən olunan sevgi, sevgi deyil bir sınanılmamış illüziyadır. Bu illüziyalardan biri də, doğma dilə məhəbbəti olmayan, vətən sevgisidir.
        Əsl vətənpərvərliyi, doğma dilə olan diqqəti məhəbbətsiz təsəvvür etmək mümkün deyil. Biz öz dilimizin şirinliyini hiss edirik və onun gözəl və zərif məqamlarını hiss edirik. Biz artıq bilirik ki, doğma dilimiz - bizim sərvətimizdir və dünyanın heç bir dili ilə, biz öz fikir və hisslərimizin m üxtəlif çalarlarını iqrar edə bilmərik.
        Azərbaycan dili - Azərbaycan Respublikasının dövlət dilidir. Bundan əlavə Azərbaycan dili dünyanın müxtəlif yerlərində yayılmışdır. Ümumi olaraq bu gözəl dildə danışan və ünsiyyət saxlayan insanların sayı 30 milyondan çoxdur.

"Don Kixot" əsərində humanizm və xeyirxahlıq ideyaları - hazır inşa

 "Don Kixot" əsərində humanizm və xeyirxahlıq ideyaları -  hazır inşa

        Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri Migel de Servantesdir. O, Avropa intibah mədəniyyəti tarixində satirik-realist roman ustası kimi tanınmış, özünün «Don Kixot» əsəri ilə dünya şöhrəti qazanmışdır. Əwəlcə cəngavərlik romanı yazmaq isləyən Servantes çox keçmədən bu fikirdən əl çəkmiş, «Don Kixot» əsərini də məhz cəngavərlik romanlarına parodiya kimi qələmə almışdır.
        «Don Kixot» romanı ümumbəşəri və dərin humanist ideyalar aşılayan gözəl sənət əsəridir. Əsərin qəhrəmanı Don Kixot oxuduğu cəngavərlik romanlarının təsiri altında romantik xəyallara düşərək keçmiş cəngavərlik ənənələrini yaşatmaq, şərə qarşı mübarizə aparmaq fikrinə düşür. O, keçmiş cəngavərlər kimi özünə Don Kixot adı verir, köhnə silahiarla silahlanır, Sanço Pansa adlı bir kəndlini də başdan çıxararaq özünə silahdaşıyan seçir və özünə xəyali bir «xanının» qəbul edərək yürüşə çıxır. Həmin gündən də Don Kixotun macəralarla dolu həyatı başlayır, başı bəlalar çəkir. Don Kixotun yer üzündə şərin kökünü kəsmək, haqq-ədaləti barpa etmək üçün göstərdiyi qəhrəmanlıqlar tamam əks nəticələr verərək onun özünə ziyanlar vurur. O, əvvəlcə yel dəyirmanlarını xalqa əzab verən əjdahalar hesab edir, sonra qoyun sürüsünü düşmən ordusu kimi başa düşür və onlarla mübarizəyə girişir. Sonra balaca çoban Andreasa arxa olmaq, hamilik etmək istəyir, kukla teatrının səhnəsində göstərilən tamaşanı həqiqi hesab edərək orada mavrlar tərəfindən mühasirəyə alınmış ispan kralını xilas etmək fikrinə düşür. Don Kixotun qəhrəmanlıqları hər dəfə onun özünün döyülməsinə, söyülməsinə təhqir olunmasına səbəb olur, axırda da bu «qəhrəman» özü donuz sürüsünün ayaqları altında qalaraq tələf olur.
        «Don Kixot» romanında himanizm və xeyirxahlıq ideyaları mühüm yer tutur. Don Kixotun başına gələn faciələrin hamısı onun özünün humanizmindən və qəlbinin xeyirxahlığından irəli gəlir. Qəhrəmanın qarşıya qoyduğu məqsəd, görmək istədiyi işlər nə qədər müsbət yönümlü olsa da, gücü çatmayan işə girişdiyinə və vaxtı keçmiş ənənələri yaşatmaq istədiyinə görə mənasızlaşır, onun özünü gülünc vəziyyətlərə qoyur.
        M. Servantesin «Don Kixot» romanı dünya ədəbiyyatı tarixində mühüm təsir gücünə malik bir əsər kimi şöhrət qazanmışdır və indi də oxucular tərəfindən sevilə-sevilə oxunur.

Doğma dilimizim saflığı - hazır inşa

 Doğma dilimizim saflığı - hazır inşa

        Azərbaycan dili dünyanın ən zəngin və inkişaf etmiş dillərindən biridir. Dil xalqın böyük var-dövləti, əvəzedilməz sərvətidir. Onunla həyat, varlıq və onun daşıyıcılarının şüurlu və əmək fəaliyyəti ifadə olunur. Dilin maneəsiz inkişafı milli azadlığın zəmanəti və rəhnidir, dilin çiçəklənməsi isə milli rifahın başlıca göstəricisidir. Dil və onun daşıyıcıları, o dərəcədə həyati zəruri əlaqəli və vəhdətdədir, onların birini digərindən təcrid etmək düşünülməz ağılagəlməzdir. Dil insanın əmək fəaliyyəti və insan cəmiyyətinin formalaşması prosesində meydana gəlmişdir. Dil xalqın inkişafının vasitəsi kimi insanların bütün bəşəriyyətlə ünsiyyəti üçün, təbiət qanunlannı və ictimai inkişafı yaxşı dərk etməyə kömək edir. Dilin köməyi ilə insanlar təsəvvürləri və dünyagörüşünü izhar edərək, əvəzedilməz ünsiyyət vasitəsi olaraq, bəşərin inkişafına daim xidmət edir.
        Milli dil, onun daşıyıcılarının intellektual inkişafında və mənəvi potensialının böyüməsində və qiymətləndirilməsində mühüm rol oynayır, milli mədəniyyətin çiçəklənməsinə, bilik dərəcəsi və dünyagörüş sahəsinin, sosial-ictimai yetişkənlik və kamilliyinin artmasına imkan yaradır.
        Millət onun fəal həyat fəaliyyəti və tərzini təmin edən dilsiz və dil ünsiyyəti olmadan mövcud ola bilməz. Dil təkcə insan təfəkkürünün və ünsiyyətin vacib vasitəsi deyil, həm də millətin və onun mədəniyyətinin zəruri əlamətlərindən biridir. Doğma dil incəliklə və parlaq daşıyıcılarının özünü ifadə etməsini əks etdirir. Dil insanların milli mənsubiyyətini simvolizə edir, xalqın mənəvi nailiyyətini ifadə edir, milli iftixarın obyektidi və mənbəyi olur.
        Öz doğma dilinə münasibət vətənə və anaya məhəbbətlə müqayisə edilir. Rus yazıçı Paustovski ana dilinə həssas yanaşmanın zəruriliyini qeyd edərək bildirir ki, «Hər bir adamın doğma dilinə münasibətini nəinki onun mədəni səviyyəsi ilə, həm də vətəndaşlıq dəyəri ilə çox dəqiq mühakimə etmək olar. Öz vətəninə həqiqi məhəbbət öz doğma dilini sevmədən mümkün deyil, ağılagəlməzdir». insanın öz ana dilinə bağlılığı barədə Azərbaycanın tanınmış adamları da çox aforizmlər deyiblər. Cəlil Məmmədquluzadə deyir ki, insan dünyaya gözünü açanda, ilk dəfə eşitdiyi doğma dili unudaraq yaşaması mümkün deyil. Firidun bəy Köçərli isə, doğma dilə məhəbbəti anaya və vətənə məhəbbətlə eyniləşdirirdi.
        Ancaq milli dilin xalqın həyatında belə vacib əhəmiyyət kəsb etməyinə baxmayaraq, Azərbaycan dili çox faciəvi bir tarix yaşamışdır. Çoxəsrli bir tarixə malik xalqımız, uzun müddət ərzində davamlı olaraq özünün ədəbi dilindən təcrid edilmiş, dil zorakı yolla sıxışdırılıb çıxarılmış, kənar düşmüşdür. Ancaq Azərbaycan xalqı öz dilinə qarşı olan ədalətsizliklə barışmamışdır. Yüz illərlə Azərbaycan dilinin sıxışdırılmasına və qadağalar qoyulmasına baxmayaraq, bu dil, xalqın və öncül insanların əks müqaviməti sayəsində qorunub saxlanmış, inkişaf etmişdir.
        Azərbaycan poeziyasının korifeyi, yüksək humanizm və insan azadlığı ideallarının carçısı Nəsimi, öz qüdrətli şair-filosof səsini qaldıraraq insanın, onun dilinin və mədəniyyətinin müdafiəsinə qalxdı. O, ölməz yaradıcılığını da öz doğma dilində, sadə həmvətənləri üçün yazıb yaratdı və ən başlıcası isə Azərbaycan dilini ədəbi və poetik arenaya çıxardı. Məhz Azərbaycan ədəbi dilinin formalaşması Nəsiminin adı ilə bağlıdır.
        Bir dahi yazıçı belə yazırdı: «Xalqın çox böyük sərvəti - onun dilidir». Bu, o deməkdir ki, hər bir insan öz ana dilinə hörmət etməli və onu sevməlidir, onun inkişafı və çiçəklənməsi üçün çalışmalıdır.

Doğma şəhərimiz - hazır inşa

Doğma şəhərimiz - hazır inşa

        Müstəqil Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhəridir. Mən bu şəhərdə doğulub boya-başa çatmışam. Mən doğma şəhərimlə fəxr edirəm. Burada çoxlu muzeylər, parklar, teatrlar, qalereyalar, restoranlar və bir çox başqa əyləncə mərkəzləri vardır. Gözəl gəzinti yerləri daim turistlərin, şəhərin qonaqlarının, yerli əhalinin diqqət mərkəzindədir.
        İçərişəhər Bakının beşiyi hesab olunur. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada V-VII əsrlərə aid tikililər tapılmışdır. İçərişəhər X-XII əsrlərdə tikilmiş möhtəşəm qala divarları ilə əhatə olunmuşdur. Qoşa Qala qapısında iki şir və onların ortasında öküz başı təsvir olunmuşdur. Rəvayətə görə şirlər qalanın əhalisinin cəngavərliyin, öküz başı isə buradakı firavanlığın rəmzidir. İçərişəhər özünəməxsus dar küçələri, dalanları, milli memarlıq üslubunda inşa edilmiş tikililəri ilə açıq səma altında muzeyi xatırladır. Buradakı qədim tikililərdən biri də Qız qalasıdır. Hündürlüyü 28 metrə çatan bu nadir memarlıq abidəsi XII əsrin yadigarıdır. Davud oğlu Məsud tərəfindən tikdirilən bu abidə indi şəhərimizin rəmzinə çevrilmişdir. Şərq ölkələrində çoxlu sayda eyniadlı qalalar tikilsə də, içərişəhərdəki qala öz möhtəşəmliyi ilə digərlərindən fərqlənir. Onun «Qız qalası» adlandırılması isə qalanın alınmazlığına işarədir.
        İçərişəhərdəki Şirvanşahlar sarayı da gözəl memarlıq nümunəsidir. Sarayın möhtəşəmliyi, divarlardakı naxışlann incəliyi adamı heyran qoyur. Bu sarayı XV əsrdə Şirvan şahı Xəlilullah özünümüdafiə məqsədi ilə tikdirmişdir.
        Mənim doğma şəhərim Bakı həm də müasir şəhərdir. Onu obrazlı şəkildə həmişəcavan şəhər adlandıranlar səhv etmirlər. Belə ki, sonrakı dövrlərdə qala divarlanndan kənarda bayır şəhər formalaşmışdı. XIX əsrin ortalarından Abşeronda sənayenin, o cümlədən də neftçıxarmanın inkişafı şəhərin sürətlə böyüməsinə səbəb olmuşdur. Əgər içərişəhər üçün dar küçələr, kiçik məhəllələr xarakterikdirsə, bayır şəhərdə yeni dövrün tələblərinə uyğun geniş küçələr, prospektlər inşa olunmuş, bağlar, parklar salınmışdır.
        Bakılılar bura gələn qonaqlara belə deyirlər. Bakıya gəlib sahilboyu uzanan bulvarı gəzməmisənsə, deməli, heç bu şəhərdə olmamısan. Zarafatla ifadə olunan bu sözlərdə bir həqiqət payı var. İndi Dənizkənarı Milli Park adlanan bulvar həqiqətən, Bakının vizit vərəqinə çevrilmişdir. Sahilboyu bir neçə kilometr uzanan bulvar ilk növbədə əla istirahət məkanıdır. Buradakı sakit mühit, genişlik, təmiz dəniz havası, yaşıllıqlar, oyun qurğuları, milli xörəklər bişirilən restoranlar həm uşaqlara, həm də böyüklərə, sözün əsl mənasında, «gəl-gəl» deyir. Bakı buxtasında gəmi ilə dəniz gəzintisinə çıxmağın isə bir özgə ləzzəti var. Bakı buxtasında açıq dənizdə yaradılan fəvvarə də geniş şöhrət tapıb. Təxminən 100 metrədək qalxan bu fəvvarəni cəsarətlə «dəniz gözəli» adlandırmaq mümkündür.
        Bakı dünyada neft şəhəri kimi tanınır. Burada həm quruda, həm də açıq dənizdə «qara qızıl» çıxarılır. Paytaxt neftçiləri 1949-cu ildə Xəzəri ram edərək açıq dənizdə neft hasilatına başlamışlar. Burada estakadalar üzərində salınan şəhərin - «Neft daşları»nın isə dünyada analoqu yoxdur.
        Bakı ölkənin mədəni mərkəzidir. Burada çoxlu elm və mədəniyyət ocaqları, ali məktəblər, texnikumlar, peşə məktəbləri var. Qeyd etmək xoşdur ki, dünyada yeganə olan xalçaçılıq muzeyi Bakıda fəaliyyət göstərir.
        Bakının parklarını, küçələrini dahi söz ustadlarının, məşhur yazıçıların heykəlləri bəzəyir. Akademik Milli Dram Teatnnın qarşısındakı bu abidə dahi Füzulinin heykəlidir. Söz mülkünün sultanı Füzuli yenə xəyal aləminə qapılıb. Abidənin postamentində isə şairin əsərlərindən seçilmiş süjetlər həkk olunub. Bu, dahi Nizaminin abidəsidir. Abidə ilə üzbəüz, yaraşıqlı binada böyük söz ustadının adını daşıyan Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi yerləşir. Olməz şairimiz S.Vurğunun abidəsi isə şəhərin mərkəzi hissəsində böyük bir bağda ucalır. Memar S.Vurğunu ayaq üstə təsvir edib - o sanki tribunadan Vətənə böyük məhəbbətlə qələmə aldığı «Azərbaycan» şeirini söyləyir.
        Hazırda şəhərimiz özünün yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Təkcə son illərdə şəhərin ayrı-ayrı istirahət guşələrində çoxlu sayda fəvvarəli hovuzlar inşa edilmiş, yeni yaşıllıqlar salınmışdır. Bir çox ünvanlarda köhnə tikililər sökülərək onların yerində yeni, bir-birindən yaraşıqlı göydələnlər ucaldılır.
        Bir sözlə, şəhərimiz gələcəyə doğru inamlı addımlar atır, qədimliyini saxlayaraq müasirləşir, daha cazibədar görkəm alır.

Dostluq qırılmaz zəncirdir - hazır inşa

Dostluq qırılmaz zəncirdir - hazır inşa

        Dostluğun qırılmaz zəncirlə müqayisə edilməsi təsadüfi deyildir. Həqiqətən də, səmimi, möhkəm dostluq hisslərini heç nə ilə sarsıtmaq mümkün deyildir. Insanlar arasında hər xoş münasibəti dostluq adlandırmaq olmaz. Həqiqi dostluq illərin sınağından çıxır, bərkdə-boşda, həyatın enişliyoxuşlu yollarında sınanılır. Əsl dostluq insanlar arasında münasibətlərin ən uca zirvəsidir. Əgər sən dostluğu yüksək qiymətləndirirsənsə, gərək dostun sandığın şəxsin yolunda hər bir çətinliyə dözməyi bacarasan, sirlərini ondan gizlətməyəsən, heç vaxt yalan danışmayasan. Nahaq deməyiblər ki, dostdosta tən gərək, tən olmasa, gen gərək.
        Dostu olmaq böyük xoşbəxtlikdir. Kimin çox dostu varsa, o, həyatda daha inamlı olur, üzləşdiyi problemləri asanlıqla dəf edir. Adətən, çoxlu dostu olan şəxsi qollu-budaqlı ağaca bənzədirlər. Bu ağac təbiətin şıltaqlıqlarına asanlıqla dözür, onun insanlara daha böyük faydası dəyir.
        Mən «Dostluq nədir?» sualı ətrafında tez-tez düşünürəm. Mənim qənaətimə görə dostluq-fədakarlıq deməkdir. Asan günün dostluğu vaxtsız açan çiçəyə bənzəyir - onu şaxta, qar vurub soldurur. Çətinliklərdə bərkiyən dostluq isə uzunömürlü olur. «Uzaq sahillərdə» filmini yada salaq. Zənnimizcə, filmin qəhrəmanları Mehdi ilə Veselin arasında yaranan münasibətlərə «Dostluq nədir» sualının konkret cavabıdır. Onlar müharibənin odlu-alovlu yollarını birlikdə keçmiş, aralarında əsl dostluq münasibətləri yaranmışdır.
        Hamı kimi mənim də çoxlu dostlarım var. Onların əksəriyyəti mənimlə eyni sinifdə oxuyurlar. Bizim aramızda qarşılıqlı səmimiyyət və hörmət hökm sürür. Heç vaxt bir-birimizin xətrinə dəymirik. Biz, boş vaxtlarımızda bir yerə yığışır, müxtəlif məsələləri müzakirə edirik. Eyni zamanda bir-birimizə asanlıqla güzəştə getməyi də bacarırıq. Biz adətən, dərslərimizi də bir yerdə hazırlayırıq. Bu bizə dərslərimizdən yüksək qiymətlər almağımıza böyük təsir göstərir. Heç təsadüfı deyildir ki, dostlarımız arasında dərslərdən geri qalan yoxdur, biz hamımız dərs əlaçısıyıq. Müxtəlif fənlərdən «əla» qiymətlər almaqla həm valideynlərimizin etimadını doğrulduruq, həm də təhsil aldığımız məktəbin şöhrətini artırmağa çalışırıq. Müəllimlərimiz də onların zəhmətini itirmədiyimizə görə bizimlə fəxr edirlər.
        Belə bir deyim var. «Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi». Mən də məktəb illərində qazandığım dostlarımla fəxr edir və onları qorumağa çalışıram. Mənim ən şirin xatirələrim dostlarımla keçirdiyim anlarla bağlıdır. Mən özlüyümdə qəti şəkildə müəyyənləşdirmişəm: həyatımda dostlarımı heç vaxt heç nə ilə və heç kimlə əvəz etmək mümkün olmayacaq.
        Mən əsl dostluğu tərənnüm edən çoxlu kitablar oxumuşam. Dostluqla bağlı bədii əsərlər arasında sevimli yazıçımız S.S.Axundovun «Qaraca qız» hekayəsi daha təsirlidir. Əsərin balaca qəhrəmanı Qaraca qız təxminən bizim yaşıdımızdır. Onun üçün dostluq hər şeydən qiymətlidir. Buna görə də ürək qızdırdığı rəfiqəsi təhlükə ilə üz-üzə qalanda özünü saxlaya bilmir. O, rəfiqəsinin zəhərli qanını sormaqdan belə çəkinmir. Beləliklə, Qaraca qız dostunu xilas edir, özü isə erkən yaşında həyatla vidalaşır.
        Qaraca qızın hərəkəti dost yolunda fədakarlıq nümunəsidir. Əsl dostlar çətin sınaq məqamlarında məhz belə hərəkət edirlər.

"Deyirəm vətənin bircə qış günü yaxşıdır qürbətin yüz baharından" - hazır inşa

 "Deyirəm vətənin bircə qış günü yaxşıdır qürbətin yüz baharından" - hazır inşa

        Elə şeylər var ki, insanın həyatında onları heç nə ilə əvəz etmək mümkün deyil. Vətən kimi. Yem dalınca uzaq məsafələr qət edən quş axşam düşəndə adi quru otlardan toxuduğu yuvasına qayıdır, burada özünə rahatlıq tapır, nəsil artınr. İnsan da belədir. O, vəzifə pillələrində yüksələ, ömrünün müəyyən illərini hansısa bir səbəbdən yaxın-uzaq məmləkətlərdə keçirə bilər. Ancaq harada olmasına baxmayaraq, insan dünyaya göz açdığı, böyüyüb boya-başa çatdığı, əcdadlarının ruhu dolaşan Vətənə can atır.
        İnsan əzəli və əbədi rahatlığını yalnız doğma Vətənində tapır. Dünyada sərvəti, iqtisadi gücü, görməli yerləri, iri şəhərləri, məşhur abidələri ilə şöhrət tapan məmləkətlərin sayı çoxdur. Fransanın paytaxtı Eyfel qülləsini, Luvr muzeyini, Misir piramidalannı, Çin səddini, Italiya şəhərlərinin qədim məhəllələrini görməyi, Türkiyənin Antalya kurortlarında dincəlməyi, Rusiya çöllərində qış idman növlərinin ləzzətini dadmağı kim arzulamır? Ancaq ayrı-ayrı ölkələrin, şəhərlərin gözəllikləri nə qədər cazibədar olsa da, Vətəni əvəz edə bilməz. Biz o yerlərə dünyagörüşümüzü genişləndirmək, müxtəlif mədəniyyətlərlə tanış olmaq üçün can atırıq. Müəyyən müddət qaldıqdan sonra qərib məmləkətlərin gözəllikləri, rahatlıqları belə adamı sıxır. Qəlbimizdə Vətənə bağlılıq isə əbədi və dəyişməzdir. Mən Vətənsiz insanı qəfəsə salınmış quşa bənzədirəm. Bülbül qəfəsdə susur, şirin nəğmələr oxumur, qəm-qüssədən saralıb-solur. Vətənsiz insan da belədir. Vətən yoxdursa, geniş dünya ona dar gəlir, özünə yer tapa bilmir, daim nisgil, xiffət içində yaşayır.
        Vətənin insan üçün nə demək olduğunu son illərin hadisələrinin timsalında aydın görmək mümkündür. 1988-ci ildən etibarən bədnam qonşularımız - ermənilər xalqımıza qarşı məkrli planlarının növbəti mərhələsini həyata keçirməyə başladılar. Əzəli torpaqlarımız olan indiki Ermənistanda azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə siyasəti yürütdülər, Dağlıq Qarabağı, ona bitişik rayonları işğal edərək soydaşlarımızı doğma ev-eşiklərindən didərgin saldılar. Həmin insanların çoxusu, ələlxüsus da yaşlı nəslin nümayəndələri Vətənsizlik dərdinə dözməyərək dünyalarını dəyişdilər,
        «Tez-tez kəndimizi yuxuda görürəm. Şirin xəyallar məni Soyuq Bulaq dağlarına apanr. Sanki heç nə dəyişməyib. Kəndimizin ortasından keçərək qıvrıla-qıvrıla çöllərə tərəf axan çayın şırıltısını lap yaxında eşidirəm. Uşaqlığım, ilk gəncliyim keçən göy çəmənlər, yamyaşıl yamaclar yenə məni öz qoynuna səsləyir. Özümü dünyanın xoşbəxti sanıram, hər daşı, hər ağacı sinəmə sıxıb öpmək, özüm də torpağa qarışıb onun bir zərrəsi olmaq istəyirəm... Heyhat, bütün bunlar şirin xəyallardır, acı reallıq isə belədir: doğma yurd yerləri düşmən tapdağı altındadır. Açığı, əvvəllər yurd yerlərinin belə əziz, əvəzsiz olduğunu, bu qədər dərk etmirdim. O yerlərə bircə dəfə ayaq basmaq üçün bütün həyatımı verərdim». Qaçqın Gülçöhrə Əliyevanın yazdığı bu sətirlər indiki Ermənistandan zorla çıxarılmış on minlərlə soydaşımızın el-oba həsrətini, iztirablarını, mənəvi sıxıntılarını ifadə edir. Tarixi ədalətsizliklər üzündən itirilmiş torpaqlar, yurd yerləri qarşısıalınmaz bir qüvvətək Vətən övladlarını özünə çəkir.
        Vətən həsrəti ilə göynəyən insanların həyatından çoxlu belə misallar gətirmək mümkündür. Böyük şairimiz Hüseyn Cavid əsərlərində ifadə etdiyi milli ideyalara görə repressiya qurbanı olmuşdur. O, uzaq Sibirə sürgün edilmiş, elə orada da dünyasını dəyişmişdir. Vətəndən uzaqlarda yad torpaqda uyuyan şairin ruhu narahat idi. Nəhayət, bu həsrətə son qoyuldu. Ötən əsrin səksəninci illərində böyük çətinliklərdən sonra onun nəşi Azərbaycana gətirildi və Naxçıvanda doğma torpağa tapşırıldı, onun qəbri üstündə əzəmətli məqbərə ucaldıldı. Bununla da, sağlığında bütün varlığı ilə Azərbaycana bağlı olan H.Cavidin ruhu Vətənə qovuşdu. Bu, şairin yaxınları, onun yaradıcılığını sevənlər üçün böyük təsəllidir.
        Beləliklə, xalqımızın mentalitetində Vətənə bağlılıq mühüm yer tutur.

Dünənimiz, bu günümüz, sabahımız - hazır inşa

Dünənimiz, bu günümüz, sabahımız - hazır inşa

        Xalqımızın, ölkəmizin zəngin keçmişi vardır. Respublikamızın ərazisində bu diyarın dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olduğunu təsdiqləyən çoxlu arxeoloji abidələr mövcuddur. Alimlərin Azıx, Tağlar, Damcılı, Daşsalahlı, Qazma və digər mağaralarda üzə çıxartdıqları arxeoloji tapıntılar tarixi Azərbaycan torpaqlarında ibtidai insanların formalaşdığını təsdiqləyir.
        Heç təsadüfi deyildir ki, respublikamızın ərazisi «Avropanın ən qədim sakinləri» xəritəsinə daxil edilmişdir.
        Xalqımız təqribən 5 min illik dövlətçilik tarixinə malikdir. Azərbaycanın ərazisində ilk dövlət qurumları hələ eramızdan əvvəl IV minilliyin sonu - III minilliyin əvvəllərindən başlayaraq yaranmışdır. Eramızdan əvvəl I minillikdə - bizim eranın I minilliyinin əvvəllərində Azərbaycan ərazisində Manna, İskit, Atropatena və Albaniya kimi o dövr üçün qüdrətli sayılan dövlətlər mövcud olmuşdur.
        VII əsrdə İslam dininin yayılması ilə Azərbaycan torpaqlarında ərəb xilafətinin hökmranlığı başlamışdır. IX əsrin ortalarından etibarən ərəb xilafətinin süqutundan sonra Azərbaycan torpaqlarında Sacilər, Şirvanşahlar, Salarilər, Rəvvadilər, Şəddadilər dövlətləri yaranmışdır. Lakin, bu dövlətlərin heç biri qüdrətli deyildi. Bunlar tez süqut etdilər və Azərbaycan Böyük Səlcuq imperatorluğunun tərkibinə daxil oldu.
        Səlcuq imperatorluğunun dağılmasından sonra yaranan Şirvanşahlar və Eldənizlər dövlətləri Azərbaycan xalqının dövlətçilik tarixində mühüm yer tutur. Eldənizlərin hakimiyyəti dövründə bütün Azərbaycan torpaqları vahid dövlətin tərkibində birləşdi, Azərbaycan dilinin yayıldığı ərazilər genişləndi. XV-XVIII əsrlərdə Azərbaycanın dövlətçilik mədəniyyətinin daha yüksək səviyyəyə qalxdığını söyləmək mümkündür. Bu dövrdə Şərqdə böyük nüfuza malik Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin başında Azərbaycan sülalələri dayanırdılar. Uzun Həsənin dövründə Ağqoyunlu Yaxın və Orta Şərqin qüdrətli dövlətinə çevrilmişdi. Onun nəvəsi Şah ismayıl Xətayinin yaratdığı Səfəvi dövləti bütün Azərbaycan torpaqlarını birləşdirirdi. Burada Azərbaycan dili dövlət dili səviyyəsinə yüksəldilmişdi.
        Səfəvi dövlətinin süqutundan sonra hakimiyyətə Azərbaycan sərkərdəsi Nadir şah gəldi. O, Səfəvi imperiyasının sərhədlərini daha da genişləndirdi. Lakin Nadir şahın güclü mərkəzləşdirilmiş dövlət yaratmaq planları baş tutmadı və onun ölümündən sonra Azərbaycan xanlıqlara parçalandı.
        XVIII əsrin sonlarından etibarən Azərbaycan İranla Rusiya arasında uzun sürən qanlı müharibələr meydanına çevrildi. Bu iki imperiya arasında 1813-cü ildə bağlanan Gülüstan və 1828-ci ildə imzalanan Türkmənçay müqavilələrinə əsasən Azərbaycan iki yerə parçalandı. Şimali Azərbaycan Rusiyanın, Cənubi Azərbaycan isə İranın tərkibinə qatıldı.
        Rusiyanın və İranın yürütdüyü imperiya siyasəti xalqımızın azadlıq, müstəqil dövlət qurmaq arzularını səngidə bilmədi. 1918-ci il mayın 28-də Şimali Azərbaycanda Şərqdə ilk demokratik respublika - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradıldı. Bu cümhuriyyət cəmi 23 aydan sonra süqut etsə də, Azərbaycanın dövlətçilik tarixində parlaq bir səhifə oldu.
        Respublikamız 1920-1991-ci illərdə Sovet Sosialist Respublikaları Ittifaqı adlanan nəhəng dövlətin tərkibində yaşamışdır. Bu dövr ziddiyyətli bir dövr olmuşdur. Sovet hakimiyyəti illərində adət-ənənələrimizə, mənəvi dəyərlərimizə, dilimizə təzyiqlər göstərilsə də, xalqımız öz milli varlığını qorumağa nail oldu və böyük inkişaf yolu keçdi, elm-təhsil, mədəni inkişaf sahələrində sanballı nailiyyətlər qazandı.
        Nəhayət, 1991-ci ildə xalqımız böyük xoşbəxtliyə qovuşdu - XX yüzillikdə ikinci dəfə özünün müstəqil dövlətini qurdu. 1991-ci ilin oktyabrından bəri Azərbaycan müstəqillik yolunda inamla irəliləyir, xalqımız öz taleyinin sahibidir. Müstəqil Azərbaycan ABŞ, Fransa, Almaniya, italiya, Türkiyə, Rusiya kimi qüdrətli dövlətlərlə diplomatik münasibətlər qurmuşdur. Bu gün üçrəngli bayrağımız Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropa Şurası kimi mötəbər beynəlxalq təşkilatların iqamətgahları önündə əzəmətlə dalğalanır.
        Eyni zamanda respublikanın daxilində böyük dəyişikliklər baş verir. Azərbaycan iqtisadi inkişaf tempinə görə bütün dünyada öncül mövqeyə çıxıb. Uğurlu neft siyasətinin sayəsində respublikamıza böyük miqdarda maliyyə vəsaitləri gəlir. Bu gün bütün Azərbaycanın geniş tikinti, quruculuq meydanına çevrilməsi, yeni istehsalatların işə salınması, təhsil sisteminin yeniləşdirilməsi, mədəniyyətin inkişafına qayğı göstərilməsi bizdə müstəqil Azərbaycanın sabahına nikbin baxmağa əsas verir. Azərbaycanın sabaha açılan pəncərəsi geniş və işıqlıdır. Mən bu pəncərədən müstəqilliyimizin getdikcə möhkəmlənməsini, ölkəmizin qüdrətinin artmasını görürəm.

Çörək əzəldən elin varı sayılıb - hazır inşa

Çörək əzəldən elin varı sayılıb - hazır inşa

çörək haqqında inşa, corek haqqinda insa

        Xalqımızda çox gözəl bir adət var. Böyüklər həmişə kiçiklərə nəsihət edərlər ki, yerdə çörək parçası görəndə onu qaldırıb öpmək və uca bir yerə qoymaq lazımdır. Bizdə əsl dostluğu da çörək kəsməklə başlayar, and içəndə də çörəyə and içərlər. Bütün bunlar göstərir ki, xalqımız çörəyə müqəddəs bir nemət kimi, bərəkət kimi baxır və onu uca tutur.
        İnsanlara çörək qədər vacib olan başqa bir nemət yoxdur. Azərbaycan xalqı ən qədim zamanlardan çörəyə ehtiramla yanaşmış, evinə ən əziz qonaq gələndə onu duz-çörəklə qarşılamışdır.
        Çörək əvəzedilməz nemətdir. Hər yerdə süfrəyə birinci çörək gətirirlər. Çünki çörək süfrənin şahıdır. Çörəksiz ən böyük qonaqlıq da insanı doydura bilməz. Çörək elin varı, elin sərvətidir. Çörəyə xoş baxmaq, onu ayaq altda atmaq, tullamaq, diz üstdə bölmək ən böyük günah sayılır.
 

Dadlı, bərəkətlidir,
Çiçək təravətlidir,
Dünyada şöhrətlidir,
Azərbaycan çörəyi!
Onu ancaq mərdlə kəs,
Hümmətin bilsə hər kəs,
Diz üstündə bölünməz,
Azərbaycan çörəyi!

        Çörək həyatdır, çörək yaşayışdır. Çörək olan yerdə gülüş də var, mahnı da var, oyun da var. Çörəyi bol olan xalqa zaval yoxdur, o heç vaxt basılmaz. Böyük şairimiz Səməd Vurğun çox gözəl demişdir:
 

Torpağa düşməsin havayı bir dən,
Çörək bol olarsa basılmaz Vətən!

        Görkəmli rus alimi A.K.Timiryazev demişdir: «Çörək insan zəkasının ən böyük kəşfidir». Deməli, bu kəşfin sayəsində hasil olan çörəyə ehtiram göstərmək, onu uca tutmaq bizim hər birimizin borcudur.
        Çörəyi tapdalamaq, ona xor baxmaq olmaz. Çörəyi bilmədən tapdaladıqda onu öpərək göz üstə qoymaq lazımdır. Ata-babalarımız deyiblər ki, çörəyə xor baxan, ona hörmətsizlik edən adamın evində heç vaxt bolluq olmaz. Çünki çörəyə hörmətsizlik evin bərəkətini qaçırır.
 

Çörəyi ver çörəkçiyə,
Birini də üstəlik.
Çörək müqəddəs nemətdir.
Çörək verən ol, çörək kəsən olma.
Çörək verən əli kəsməzlər.
istəyirsən bol çörək,
Al əlinə bel, kürək.
Duz-çörəyi itirmək günahdır.

        Verilən el sözləri bir daha göstərir ki, xalq həmişə çörəyi müqəddəs hesab etmiş və ona hörmətlə yanaşmışdır. Çörəyi uca tutmaq və qorumaq hamımızın borcudur. Mən arzu edirəm ki, dəyirmanlarımız həmişə taxıllı, çuvallarımız unlu, təknələrimiz çörəkli olsun.        

"Çörək bol olarsa, basılmaz vətən" (Səməd Vurğun) - hazır inşa

"Çörək bol olarsa, basılmaz vətən" (Səməd Vurğun) - hazır inşa

çörək haqqında inşa, corek haqqinda insa

        Səməd Vurğun həmişə böyük ideallar, böyük duyğular və arzularla yaşamışdır.
        Vurğun sənətinin kökü xalqın bağrında, Azərbaycan torpağındadır. Buna görə də onun misralarında yarpız ətri, bülbül cəh-cəhi, Azərbaycan çörəyinin dadı-duzu var.
        Böyük Vətən müharibəsi hadisələri, müharibə əhvali-ruhiyyəsi, xalqın və ordunun vətənpərvərliyi, qəhrəmanlığı Səməd Vurğun yaradıcılığının əsas mövzusu idi. Onun «Tarla nəğməsi» şeirindən götürülmüş «Çörək bol olarsa, basılmaz Vətən» misrası da sanki bizim bu günümüz üçün deyilmişdir.
        Doğma diyarımızın 20%-i işğal altında olduğu bir vaxda, bundan da aktual mövzu ola bilməz.
        Çörək elin sərvətidir. Çörək əvəzolunmaz bir nemətdir. Çörək həyatdır, yaşayışdır. Biz müharibə şəraitində yaşayan bir xalqıq. Bizim güclü dövlətimiz, ordumuz və güclü iqtisadiyyatımız var. Biz müharibə istəmirik. Torpaqlarımızı sülh yolu ilə geri qaytarmağa çalışırıq. Lakin lazım gəlsə biz torpaqlarımızı müharibə ilə də almağa hazırıq. Müharibəni qələbə ilə sona çatdırmaq üçün güclü dövlət, gözəl əhvali-ruhiyyə lazımdır. Elə bizim əvəzsiz sərvətləri olan torpaqlarımız, xalqımızın firavan həyatı, Azərbaycanımızın gündən-günə abadlaşması ox olub düşmənin gözünə sancılıb. inşallah bu ox düşmənin gözünü tezliklə ovub keçir.

Üfüqlər qızarıb, güləndə səhər,
Bülbül öpə-öpə oyatsın gülü.
Çırmayıb qolunu qızlar-gəlinlər
Yığsın qucağına sarı sünbülü.
Torpağa düşməsin havayı bir dən,
Çörək bol olarsa, basılmaz Vətən!

        Çörək olan yerdə gülüş də var, mahnı da. Çörək insanın ən vacib qidasıdır. Əgər əsgərlərimiz yaxşı qidalanmasa qolunda güc-qüvvət olmaz. Düşmən əsgərlərimizin zəifliyindən istifadə edər.
        Çörəyi uca tutmaq, qorumaq hər birimizin vəzifəsidir. Hər bir Azərbaycan vətəndaşı çalışır ki, buğda dənəsi torpağa düşüb itkiyə getməsin, bir tikə çörəyin də qədrini bilməliyik.
        Mən arzu edirəm ki, çörəyimiz həmişə bol, xalqımız ruzi-bərəkətli, torpaqlarımız basılmaz olsun!

Çörək elin bərəkətidir - hazır inşa

Çörək elin bərəkətidir - hazır inşa

çörək haqqında inşa, corek haqqinda insa

        Torpaq bizə Ulu Tanrı tərəfindən bəxş edilən əvəzedilməz nemətdir. Tarix boyu daim bəşərin əvəzedilməz qida yeri olan çörək də, torpağın məhsuludur.

        Çörək bizim üçün həyati vacib qida mənbəyimizi yetirən, qlobal miqyasda önəmli xəzinədir.

        Çörək heçdən yaranmır, onu əkən-biçən üyüdən və ərsəyə gətirən insanların bu işdə mühüm əməyi vardır. Onsuz, milyonlarla insan mövcudluğu şübhə altında olardı. Məhz bu işin zəhmətini nəzərə alsaq bizim çörək bişirənlərə baş əyərək minnətdarlığımızı bildirməyimiz çox vacibdir. Çörəyin hər tikəsinə hörmətlə yanaşaq və onu əziz tutaq.

        Çörək bizdə təkcə qida vasitəsi kimi yox, eyni zamanda insan xeyirxahlığının, sevgi və mehribanlığının simvolu olaraq qalır. İnsanlar duzçörəklə and içir, yeni evə köçərkən bərəkətlə evə daxil olurlar.

        Çörək bizdə bütün yaxşı başlanğıcların əsasıdır. Onun qiyməti dəyişməzdir.

        Gəlin çörəklə ehtiramlı olaq. O, yenilik və sevincdir. Onun yaradıcısı isə insandır.

Cəmiyyətin həyatında müasir gəncliyin oynadığı rol - hazır inşa

Cəmiyyətin həyatında müasir gəncliyin oynadığı rol - hazır inşa

        Ümummilli liderimiz H.ƏIiyev demişdir: «Hər bir Azərbaycan gənci hər şeydən çox, hər şeydən artıq müstəqil Azərbaycanın bu günü, gələcəyi haqqında düşünməlidir.»
        Gənclik cəmiyyətin ən aktiv təbəqəsidir. Azərbaycanın inkişafında, ictimai-siyasi həyatında, ölkədə keçirilən istənilən tədbirlərdə gəncliyin rolu getdikcə artmaqdadır.
        Bizlər bu gün Azərbaycan vətəndaşı, Azərbaycan gənci olmağımızla fəxr edir, qürur duyuruq. Bu qürur bizdə davamlı inkişafda olan, monolit bünövrəsi Ulu öndərimiz H.ƏIiyev tərəfindən qurulmuş, günbəgün inkişaf edən, bayraqları uca zirvələrə qalxan güclü və sivil bir dövlətdə, doğma Azərbaycanımızda yaşamağımızdan irəli gəlir. Dövlətin gələcəyi və inkişafı gənclərin sağlam düşüncəsindən bəhrələnir. Gənclik cəmiyyətdə özünütəsdiq etmişdir. Gənclər cəmiyyətin ən həssas, hər an qayğıya ehtiyacı olan hissəsidir.
        Dövlətimiz gənclərin sağlam ruhda tərbiyə olunmaları və əsl vətəndaş kimi yetişmələri üçün əlindən gələni əsirgəməz Azərbaycan gəncləri də bu gün ictimai-siyasi, sosial-mədəni və digər sahələrdə fəal iştirak edir.
        Dövlət başçısının atmış olduğu addımlar və gənclərə verdiyi dəstək nəticəsində gənclər də bir qədər fəallaşır, daha da müsbət nəticələr əldə edir. Mədəniyyət, elm və digər sahələrdə parlaq nailiyyətlər qazanır.
        Artıq Azərbaycan gəncliyi cəmiyyətin inkişafında fəal sosial təbəqəyə çevrilmişdir. Hazırda Azərbaycan gəncləri öz bacarıq və qabiliyyətləri, imkanları ilə dünya ictimaiyyətinin diqqətini özünə çəkə bilmişdir.
        İdmançılarımız hər il müxtəlif idman növləri üzrə keçirilən Avropa və dünya çempionatında iştirak edərək uğuıiu nəticələrə imza atırlar. İdmançılarımız ölkəmizin idman şərəfini hər zaman uca tutur, üçrəngli bayrağımızı göylərə qaldırırlar.
        «Evrovision» beynəlxalq yarışmasının respublikamızda keçirilməsi də məhz gənclərimizin uğurlandır.
        Bu gün informasiya-kommunikasiya və rabitə sahələrində qazandıqları uğurlar göz qabağındadır.
        Düşünürəm ki, dövlətimiz biz gənclərə göstərdiyi qayğı və diqqət bizim məsuliyyətimizi daha da artıracaq, ölkəmizin gələcək inkişafı üçün çiyinlərimizə ağır və şərəfli yük qoyacaqdır. İnanıram ki, biz öz fəaliyyətimizi Prezidentimiz İ.ƏIiyevin biz gənclərə olan inam və etimadını bu gün olduğu kimi, gələcəkdə də doğruldacağıq.
        Azərbaycan gəncliyi cənab Prezident İ.ƏIiyevin yürütdüyü daxili və xarici siyasəti dəstəkləyir və ölkəmizin işıqlı və parlaq gələcəyini məhz onun çiyinlərində görür. Gəncliyimiz Azərbaycan naminə sabahımızdır. Vətənimiz naminə uğurumuzdur, bütövlüyümüz, dilimiz naminə şərəfimizdir. Demək sabahımız, uğurumuz, zəfərimiz bizimlədir.

Cahil təkəbbürlə özündən razı olsa da, təvazökarlıq - idraka birbaşa yoldur - hazır inşa

Cahil təkəbbürlə özündən razı olsa da, təvazökarlıq - idraka birbaşa yoldur - hazır inşa

        Mən cahillik və təvazökarlıq haqqında bir az dərindən düşünmək istəyirəm. Bunlar müxtəlif və zidd bir anlamlardır. Cahil insan - özündən çox razı, özünü başqalarından üstün tutan bir şəxsdir. O, lovğa və təkəbbürlüdür, onunla həmfikir olmağa ümid etməyə dəyməz. Cahil insanlar özlərinə xoş gəlirlər, başqaları isə onları xoşlamırlar. Cahil - xudbin və özünüsevər insandır, tək özünü düşünən və başqalarına bir fayda verməyən adamdır. Onların iddialarına əsasən, elmlər heç vaxt problemləri həll etməyə qadir deyillər. Cahil - yaltaqların dostu və ədavətin atasıdır.
        Mənə elə gəlir ki, Napoleon Bonapart çox özünə vurğun və özündən razı bir insan olmuşdur.
        Döyüşdən sonra o, döyüş meydanını təkəbbürlə gəzərək düşmənlərin cəsədlərinə tamaşa edirdi. Bəs nə, o ki, qəhrəmandır! O hökmdardır! Yəni, hələ ki. Atalar yaxşı deyib: «Sən saydığını say, gör fələk nə sayır». Lakin əsgərlər bəzən onun əməllərini pisləyirdilər. L.Tolstoyun «Hərb və Sülh» romanını oxuduqda Napoleonun surəti bir cahil şəxs kimi təəssürat oyadır. Bizim müasir həyatda da, bəziləri özlərini tərifləyir və diqqət mərkəzində qalmaq istəyirlər, lakin həqiqətdə onlar cahildirlər.
        Təvazökarlıq isə insanı zinətləndirir. Mənim fikrimcə, öz sevimli işini sakitcə və heç kimə mane olmayaraq, özünü tərifləmədən görən insan - hörmətə layiqdir. O özünü tərifləmir, təkəbbür göstərmir və bilgiləri ilə lovğalanmır. Belə təvazökar insanlardan o cümlədən, alimlər və mühəndislər yetişir. Onlar bəşəriyyətə öz töhfələrini bəxş etməyin müqabilində heç bir şey istəmirlər.
        Belə insanlardan biri də, dahi aviakonstruktor S.Korolyov olmuşdur. O, dünyada ilk dəfə, Yuri Qaqarini kosmosa aparan kosmik gəminin müəllifidir. Həmçinin, S.Fyodorov - həmin oftalmoloq ki, onun zəhməti nəticəsində minlərlə insan yenidən görməyə başlayıb. Məşhur kardioloq Akçurin, minlərlə ürək cərrahiyyə əməliyyatları aparmış və insanları ölümdən xilas etmişdir. Bu siyahını uzatmaq olar. Onları bütün dünya tanıyır. Bu şəxslər xalis niyyətlə öz əməllərini edərək, həm Uca Allah yanında hörmət qazanmış və həm də insanlar arasında. Nizami, Nəsimi, Füzuli, Həzi Aslanov, Mehdi Hüseynzadə və s. Onların bəzisi əldə qələm, digərləri isə əldə silah Vətənə xidmət göstərmişlər. Onların təvazökarlığı həmişə insanların qəlbində yaşayacaqdır.
        Elm öyrənməkdə inadlı və israrlı olmaq lazımdır, çünki elmsiz heç bir şey qabağa getməz. Səsdən sürətli laynerlər, iti gedən qatarlar və avtomobillər, nəhəng tikililər və s. - bütün bunların hamısına elmin hesabına nail olunmuşdur.
        Nə vaxtsa dünyada yenidən sülh bərqərar olacaq, atom və kimyəvi silahları məhv edəcəklər (bunlar bədbəxtçilik gətirən silahlar olsa da, insan zehninin məhsuludur). Sülh bərqərar olunduqdan sonra, silahlara xərclənən bütün vəsait bəşəriyyətə fayda vermək üçün xərclənəcəkdir. Dünyada hər bir şey kompyuterləşdiriləcək. Bu necə də gözəldir!
        Hər yerdə mədəniyyət, gözəl əxlaq hakim olacaq. Əlbəttə ki, hər bir evə elm daxil olacaq. Buna görə də, bizə, yəni planetin yaxşı gələcəyini düşünən insanlara, özlərindən razı olan cahillər gərək deyil. Bizə elm oxuyan və mənəviyyatlı insanlar lazımdır.
        Bizim qüdrətimiz - savadlı və mənəviyyatlı insanların sayında və keyfıyyətindədir.

Cəmiyyətin inkişafında liderlərin rolu - hazır inşa

Cəmiyyətin inkişafında liderlərin rolu - hazır inşa

        Azərbaycan xalqının tarixində görkəmli siyasət və dövlət xadimləri çox olmuşdur.
        Belə tarixi şəxsiyyətlər içərisində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri adını qazanmış dövlət xadimi, dünyamiqyaslı siyasətçi Heydər Əliyevin xüsusi rolu vardır. Çünki dövlət xadimlərindən ancaq bu dahi şəxsiyyət milli lider səviyyəsinə yüksəlmişdir. Milli liderliklə siyasi liderlik keyfiyyətlərinin bir dövlət adamında birləşməsi bəşər tarixində nadir rast gəlinən haldır. Ulu öndər bu iki keyfiyyəti ehtiva etməklə bərabər, fəaliyyət göstərdiyi bütün digər sahələrdə də özünü məhz birinci şəxs kimi, lider kimi təsdiq etmişdir.
        Bu dahi insan Azərbaycan xalqının yaddaşında qurucu və xilaskar dövlət xadimi, milli lider və xalq məhəbbətini qazanan öndər kimi qalmışdır.
        Xalqımızın tarixi taleyində, dövlət quruculuğunda onun qədər misilsiz xidmətlər göstərən ikinci dövlət adamı tapmaq mümkün deyildir. Bu mənada o, xalqımızın milli iftixarı, ürəklərimizdə özünə yer tapan milli liderimiz, güvənc yerimiz, qürur duyduğumuz və arxa bildiyimiz böyük azərbaycanlı idi.
        H.ƏIiyev dünyanın nadir, sevilən siyasət adamı idi. O, dünya siyasətinə təsir etmək gücündə olan lider idi.
        Bu dahi insan tarixi yazan və yaradan, onu yönəltməyi və fövqündə durmağı bacaran nadir şəxsiyyətlərdən idi. O təkcə güclü idarəedici deyil, həm də sözlərinin çəkisi, sanbalı olan, kütləni arxasınca aparmağı bacaran bir siyasi xadim idi.
        O, mahir psixoloq, insan qəlbinin dərin bilicisi idi. Buna görə də onun gələcəyi görmək qabiliyyəti başqalarına nisbətən daha güclü idi. Siyasətçilər bu dahi insanı «liderlərin lideri» adlandırırlar.
        Bu da bir həqiqətdir ki, dünyada tanınan, sevilən, şəxsiyyətinə, siyasi və dövlətçilik fəaliyyətinə çox böyük hörmətlə yanaşılan H.ƏIiyev haqqında söz demək, fikir söyləməko qədər də asan deyil.
        Biz qürur duyuruq ki, xalqımızın dünyada bu səviyyədə sevilən, hörmət bəslənilən ümummilli lideri olmuşdur. Bu gün ölkəmiz bu siyasətin uğurlarını hiss edir, onunla yaşayır və faydalanır.
        H.ƏIiyev siyasətinin Prezident İ.ƏIiyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsini aydın görən xalqımız bu siyasəti yüksək dəyərləndirir və onun ətrafında sıx birləşir.

Cəlil Məmmədquluzadənin «Poçt qutusu» əsərində Novruzəlinin faciəsinin səbəblərinə münasibətim - hazır inşa

Cəlil Məmmədquluzadənin «Poçt qutusu» əsərində Novruzəlinin faciəsinin səbəblərinə münasibətim - hazır inşa

        Böyük Azərbaycan yazıçısı Cəlil Məmmədquluzadə əsərlərində dövrünün eybəcərliklərini ustalıqla qələmə almış, azərbaycanlıların elmdən, təhsildən uzaq düşmələrindən, varlı təbəqələrlə kasıblar arasındakı bərabərsizlikdən, çar məmurlarının özbaşınalığından acı təəssüf hissi ilə söhbət açmışdır.
        Ədibin ustalıqla qələmə aldığı bu əsərlər böyük təsir gücünə malikdir. Onları mütaliə edən oxucu düşünür və dəyişir, onda cəmiyyətdəki naqis cəhətlərə qarşı nifrət hissi baş qaldırır. Vətənpərvər yazıçının məqsədi də elə nadanlıq və məşəqqət içində yaşayan həmvətənlərini cəhalət yuxusundan oyatmaq idi.
        Bu baxımdan ədibin «Poçt qutusu» hekayəsi çox xarakterikdir. Əsərdə təqdim olunan İtqapan kəndinin sakini Novruzəli ötən əsrin əvvəllərindəki Azərbaycan kəndlilərinin ümumiləşdirilmiş obrazıdır. Novruzəli cəhalət içərisində yaşayan yüzlərlə, minlərlə həmkəndlilərdən biridir. Əsərdə onun başına gələn müsibətlər də ilk növbədə avamlığı ucbatından baş verir. Novruzəlinin sadəlövhlüyü elə bir həddədir ki, o hüquqlarını bilmir, ölənədək özünü xanın qulu sanır. O, söyülür, təhqir edilir, alçaldılır, lakin bunu təbii sanır. Buna görə də ailəsi ehtiyac içində dolansa da, əkib-becərdiyi məhsuldan mütləq xana pay ayırır, ildə bir neçə dəfə ona sovqat gətirir.
        Müəllif Novruzəlinin avamlığını poçt qutusunun önündə daha qabarıq nəzərə çarpdırmışdır. O, xanın verdiyi məktubu qutuya salandan sonra nə edəcəyini bilmir. Əvvəl istəyir ki, poçt qutusunun yanında dayanıb gözləsin, sonra fikirləşir ki, axı nə qədər gözləsin - ulağı acdır, axşam düşənədək evinə qayıtmalıdır. Novruzəli bu fikirləri beynində saf-çürük edərkən bir nəfər xidmətçi gəlib poçtun qapağını açır və məktubları torbaya doldurub aparmaq istəyir. Bunu görən Novruzəli xidmətçinin məktubları oğurladığını düşünür və cəld onun üstünə cumub xanın məktubunu istəyir, xidmətçi məktubu vermədikdə dava salır, onu üzüüstə yerə yıxır...
        Yazıçının hekayədə erməni və rus millətlərinin nümayəndələrinin poçt qutusuna məktub salmaları səhnəsini təsvir etməsi də təsadüfi deyildir. Bununla müəllif digər millətlərin elmə, inkişafa böyük maraq göstərmələrini və buna görə də zamanla ayaqlaşa bildiklərini nəzərə çarpdırmaq istəmişdir. Eyni sözləri müsəlmanlar barədə demək mümkün deyil. Onlar hər vəchlə övladların məktəbə getməkdən yayındırır, cəhalətdən yaxa qurtarmağa heç bir səy göstərmiıiər. Buna görə də həyatları çətinliklər içində keçir. Novruzəlinin əzab-əziyyətli dolanışığı, başına gələn bəlalar, durduğu yerdə külfətini başsız qoyub qazamata düşməsi bunun təsdiqidir.
        Böyük yazıçı C.Məmmədquluzadə belə təzadlı və təsiredici səhnələr təsvir etməklə ilk növbədə azərbaycanlıların gözünü açmaq, onları elmə, inkişafa, öz hüquqlarını anlamağa istiqamətləndirmək istəmişdir. Novruzəlinin faciəsi ayrılıqda götürülmüş tək bir fərdin faciəsi deyildir. Belə hal cəhalət içində boğulan cəmiyyət üçün xarakterik idi. Novruzəliləri faciələrdən qurtarmaq üçün ilk növbədə cəmiyyəti sağaltmaq gərək idi. Xalqını çox sevən, onun acınacaqlı həyat tərzinə ürəkdən acıyan ədibin dövrünün eybəcərliklərinə güzgü tutmaqda məqsədi də elə bu idi.

Cəlil Məmmədquluzadənin «Qurbanəli bəy» hekayəsinin təhlili - hazır inşa

Cəlil Məmmədquluzadənin «Qurbanəli bəy» hekayəsinin təhlili - hazır inşa

        XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində yaşayıb-yaratmış böyük Azərbaycan yazıçısı Cəlil Məmmədquluzadənin yaradıcılığını çox haqlı olaraq ədibin yaşadığı dövrün, xalqın həyatının güzgüsü adlandırırlar. Bu güzgüdə vətəndaş-yazıçının ürək ağrısı ilə cəmiyyətdə müşahidə etdiyi ziddiyyətlər, eybəcərliklər bütün çılpaqlığı ilə əks olunur. Rus hökumətinin, dövlət məmurlarının özbaşınalığının, müsəlman əhalisinə münasibətdə ədalətsizliyinin, din xadimlərinin xalqı cəhalətdə saxlamağa çalışmalarının, yerli bəylərin, torpaq sahiblərinin harınlığı, bir parça çörək üçün səhərdən axşamadək ağır zəhmətə qatlaşan rəiyyətin hüquqsuzluğunun, təhsildən uzaq düşməsinin tənqidi C.Məmmədquluzadənin yaradıcılığından qırmızı xətlə keçir. Yazıçının böyük ustalıqla qələmə aldığı «Qurbanəli bəy» hekayəsi də bu cəhətdən istisna deyildir.
        Müəllif əsəri o qədər məharətlə qələmə almışdır ki, oxucu burada təsvir olunan hadisələrə seyrçi münasibətində qala bilmir, həm də düşünür, onun qəlbində həmvətənlərinin ağır taleyinə, hər addımda üzləşdikləri təhqirlərə bir etiraz baş qaldırır.
        Nə üçün səhərdən axşamadək torpaqdan ayrılmayan, işləməkdən əlləri qabar olan rəiyyət külfətini dolandırmaqda çətinlik çəkir? Adətən, öz fikirlərini lakonik tərzdə ifadə edən C.Məmmədquluzadə «Qurbanəli bəy» hekayəsində pristavın otağındakı yemək stolunu, çəmənlikdəki süfrəni hər xırdalığına qədər qələmə almışdır. Pristavın arvadının adqoyma günü münasibətilə təşkil olunan qonaqlığa hazırlıq səhnəsində növ-növ ləziz təamlardan, müxtəlif ərzaq məhsullarından gen-bol söhbət açılır. Müəllifin məqsədli şəkildə yaratdığı belə təzadlı səhnələrlə tanışlıqdan sonra yuxarıdakı sualın cavabı aydın olur. Rəiyyətin ağır zəhmətlə hasilə gətirdiyi ərzaq məhsulları zorla onların əllərindən alınaraq naçalniklərin, pristavların eyş-işrət məclislərinə aparılır.
        Lakin rəiyyətə zülm verən təkcə rus məmurları deyil. Onlar müsəlman kəndlilərə münasibətdə nə qədər qəddardırlarsa, yerli bəylər, mülkədarlar da öz tabeliklərindəki rəiyyətə heç də onlardan az zülm etmirlər. Əsərin əsas qəhrəmanı Qurbanəli bəy yerli bəylərin tipik nümayəndəsidir. Müəllif «Qapazlı» kəndinin mülkədarı Qurbanəli bəyi ön planda təsvir etməklə həmkəndlilərinin var-yoxunu talayan, rus məmurlarına qulluq göstərmək, onların yanında hörmət qazanmaq üçün dəridən-qabıqdan çıxan yerli bəylərin iç üzünü açıb göstərmək istəmişdir. Qurbanəli bəyin kəndinin adı rəmzi məna daşıyır: «Qapazlı». Adından göründüyü kimi bu kəndin camaatının heç bir hüququ yoxdur. Bunu Qurbanəli bəyin nökəri Kəblə Qasımın timsalında aydın görmək mümkündür. Bəy ona dinclik vermir, söyür, başqalarının yanında təhqir edir, o isə bütün bunları təbii qarşılayır, öz vəzifəsini Qurbanəli bəyə müti şəkildə qulluq göstərməkdə görür.
        Müəllif kəndlilərin hüquqsuzluğunu, rus məmurlarının, yerli bəylərin eyş-işrətdə keçən günləri ilə onların məşəqqətli həyatı arasındakı təzadı başqa səhnələrdə də diqqətə çatdırmışdır. Bu cəhətdən ac-yalavac kəndlilərin işlərini-güclərini ataraq qonaqlığa gələn məmurları əyləndirmək üçün yallı getmələri səhnəsi çox təsirlidir. Biçarə kəndlilərin qol götürüb oynamağa nə taqətləri, nə də həvəsləri var. Ancaq buna məhkumdurlar. Çünki qlavalar əllərində tatarı onları yallı getmək, qonaqlar, xanımlar akoşkalarda görünəndə «ura» deyib qışqırmaq üçün bir yerə yığmışlar.
        Əsərin əsas surəti Qurbanəli bəy hər cəhətdən mənfi obrazdır. O, zahirən nə qədər kobud, çirkindirsə, daxilən də bir o qədər eybəcərdir. Qurbanəli bəy rus məmurlarının qarşısında özünü müti, sədaqətli nökər kimi aparır. O, naçalnikə, pristava, onların arvadlarına yaltaqlanaraq tez-tez təkrar edir: «Mən istəyirəm sizə nökərçilik eləyim», «Nə qədər ki, mən sağam, nökərəm sənə».
        Lakin rəiyyətə münasibətdə Qurbanəli bəyin bu yumşaqlığından əsərəlamət qalmır, o, zalım bir bəyə çevrilir. Onun nökəri Kəblə Qasımla, aşpazı Əli ilə, hətta qulluqçusu ilə kobud rəftarı bunun bariz ifadəsidir.
        Qurbanəli bəyin hərəkətləri, nitqi onun yüngül, bisavad adam olduğunu təsdiqləyir. Heç təsadüfi deyildir ki, qonaqlığa gələnlər onun yüngül davranışını, məntiqsiz danışığını lağa qoyub gülürlər. Əsərin sonunda müəllif Qurbanəli bəyi layiq olduğu yerə aparır o, evinə dəvət etdiyi rus məmurlarından gizlənmək üçün tövlədə atın axurunu seçir və bununla da daha kəskin gülüş hədəfinə çevrilir.
        Beləliklə, biz yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatının ən gözəl nümunələrindən biri ilə tanış olduq. Böyük Mirzə Cəlilin yaradıcılıq dühası əsərin hər sətrində hiss olunur. Hekayənin bu və ya digər məziyyətlərindən söhbət açarkən buradakı dil-üslub orijinallığını xüsusi vurğulamaq gərəkdir. Yazıçı hər tipə uyğun danışıq tərzi seçmişdir ki, bu da hekayənin təbiiliyini və təsir qüvvəsini daha da artırır.

Cəfər Cabbarlının «Ana» şeirində anaya sonsuz məhəbbətin ifadəsi - hazır inşa 2

        C.Cabbarlı bütün yaradıcılığı boyu mənsub olduğu xalqın tərəqqisinə, mədəni inkişafına çalışmış görkəmli dramaturqdur. O, «Sevil», «1905-ci ildə», «Almaz», «Oqtay Eloğlu» və bu kimi başqa pyesləri ilə dramaturgiyamızı xeyli zənginləşdirmiş və bu sahədə bir məktəb yaratmışdır.
        C.Cabbarlı dramaturgiya ilə yanaşı, həm də lirik, satirik şeirlər, mənalı hekayələr, maraqlı ssenarilər, gözəl tərcümələr müəllifi kimi də məşhurdur. Ədibin poeziya yaradıcılığında hər misrası dərin məna tutumuna malik olan və oxucuya yüksək mənəvi keyfiyyətlər aşılayan «Ana» şeiri xüsusi yer tutur.
        Məlumdur ki, ana mövzusu ədəbiyyatımızın daimi mövzularındandır. Görkəmli şairlər, yazıçılar zaman-zaman bu mövzuda qələmlərinin gücünü sınamış, müqəddəs varlıq olan anaya yüksək münasibətlərini, dərin hörmətlərini əks etdirən təsirli əsərlər yaratmışlar. Bununla belə, C.Cabbarlının «Ana» şeiri öz zənginliyi və sənətkarlıq nöqteyi-nəzərindən zirvədə dayanır.
        Şeirlə yaxından tanış olanda C.Cabbarlının anaya sonsuz ehtiram və məhəbbətini hər sətirdə hiss edirsən. Əsərdə şair iki surət yaratmışdır. Bunlardan biri şairin daxili mənini, duyğularını əks etdirən lirik qəhrəman, digəri isə ana obrazıdır. Hər iki surət ümumiləşdirici xarakter kəsb edir. Lirik qəhrəman ana südünü, ana zəhmətini uca tutan övladların nümunəsidir.
 

Ana! Ana!... O adın qarşısında bir qul tək
Həmişə səcdədə olmaq mənə fəxarətdir,
Onun əliylə bəla bəhrinə yuvarlansam
Yenə xəyal edərəm bəzmi-istirahətdir.

        Lirik qəhrəmanın söylədiyi bu misralarla şair bütün öyladların öz analarına olan ürək sözlərini ümumiləşdirmişdir. Təbii ki, hər ana öz övladını zirvədə görmək istəyir, dünyada ən yaxşı nə yarsa ona arzulayır. Ancaq damarlarında halal qan axan beç bir övlad öz anasından yüksəyə qalxmaq iddiasına düşməz və bu heç mümkün də deyil. Bunu C.Cabbarlının lirik qəhrəmanının timsalında da aydın görmək mümkündür. O, anasının ayaqlarından öpməyə belə izn istəyir.
        Şair şeirdə lirik qəhrəmanın dili ilə ananın pak obrazını yaratmışdır. O bizə həyat verən bütün anaların prototipidir. Şeiri oxuyanda təbəssüm oynayan dodaqlarından övladına şirin-şirin lay-lay deyən ananın munis çöhrəsi canlanır. Bütün analar belədir. Ən ciddi ana da öz övladını böyük nəvazişlə oxşayır. Şair əsərdə lirik qəhrəmanın anaya sonsuz məhəbbətini daha qabanq nəzərə çarpdırmaq üçün kəskin təzadlar yaratmışdır. Lirik qəhrəman məğrurdur, nə həyatın çətinlikləri, nə dünya malı qarşısında əyilməzdir. O deyir:
 

Pələnglər tuta dövrüm, çəkilmərəm əsla,
Və ya ki, vəd edələr dövləti-cahanı mənə ki,
Bir kəsə baş əyib iczimi bəyan eyləyim,
Əyilmərəm nə ki yer, versələr səmanı mənə.

        Fəqət belə cəsarətli, şir ürəkli, mərd qəhrəmanın məmnunluqla baş əyməyə hazır olduğu bir sima var. Bu, ədəbi qəhrəmanın bir qultək qarşısında səcdədə olmağı özünə fəxarət sandığı anadır.
        Əsərdə müəllif bir sıra bədii təsvir vasitələrindən bəhrələnmişdir ki, bunlar da şeirin təsir gücünü daha da artırmağa xidmət edir. Məsələn, lirik qəhrəman təbiət qüvvələrinə üz tutur, bildirir ki, nə əsən külək, nə alışıbparlayan ildırım, nə guruldayan, çatlayıb dağılan göy qübbəsi, nə də yağışı yağdıran bulud ona təsir etməz. Titrəyən dodaqlarında lay-lay deyən ananın qarşısında isə ömrün vücudu əsər, ruhu pərvaz eylər. O, «Ana... Ana... Sənə rahibəm itaətdə!» deyib ömrü boyu özünü anaya minnətdar və borclu sanır.

Cabir Novruzun «Sağlığında qiymət verin insanlara» şeirinin təhlili - hazır inşa

Cabir Novruzun «Sağlığında qiymət verin insanlara» şeirinin təhlili - hazır inşa

        Ədəbiyyatımızda ötən əsrin məşhur «altmışıncı illər nəsli»nə mənsub olan Cabir Novruz müasir Azərbaycan poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən biridir. Şairin yaradıcılığı ilk növbədə mövzu rəngarəngliyi, həyatiliyi və səmimiliyi ilə fərqlənir. C.Novruz şeirlərində fəlsəfi dərinliklə dil sadəliyini birləşdirməyə nail olmuş və müxtəlif zövqlü oxucuların marağını təmin edən, bir növ hamıya yaxın olan poeziya nümunələri yaratmışdır. Onun yaradıcılığında insan amili mühüm yer tutur. Şair ayrı-ayrı şeirlərində insanın mahiyyəti, taleyi, daxili aləmi, duyğuları ilə bağlı fəlsəfi baxışlarını özünəməxsus səlis və şirin dillə ifadə etmişdir.
        Bu baxımdan şairə böyük şöhrət gətirən və dillər əzbərinə çevrilən əsərlərindən biri də «Sağlığında qiymət verin insanlara» şeiridir. Əsər yer üzünün əşrəfi sayılan insana böyük məhəbbətlə qələmə alınmışdır. Şair əsərdə çox mühüm məna daşıyan və bütün zamanlarda aktual olan bir məsələni gündəmə gətirmişdir. Hər kəsin əməyi sağlığında dəyərləndirilməli, hər kəs sağlığında ikən layiq olduğu qiyməti almalıdır. Şeiri bütövlükdə vətəndaş şairin cəmiyyəti eybəcərliklərdən, naqis cəhətlərdən, mənəvi aşınmalardan təmizləmək və onu saflaşdırmaq istəyinin ifadəsi kimi qəbul etmək mümkündür.
        C.Novruzun belə bir mövzuya müraciət etməsi təsadüfi deyildir. Bir çox hallarda cəmiyyətdə ədalətsizlik baş verir, yüksək mənəviyyata malik insanlar məhz daxili təmizliyinə, haqq-ədalətə tapınmalarına görə məhrumiyyətlərlə üzləşirlər. Nə qədər istedadlı alimin, mühəndisin, başqa peşə, sənət sahiblərinin qarşısına möhkəm sədlər çəkilmiş və onlar həyatda öz yerlərini tuta bilməmişlər. Əksinə çox olub ki, qabiliyyətsizlər, nadanlar, kəmfürsətlər yaltaqların və məddahların canfəşanlığı sayəsində layiq olmadıqları zirvəyə yüksəlmişlər. Bunun ziyanını isə son nəticədə insanların özləri çəkirlər, zərbə hamıya, cəmiyyətə dəyir. Buna görə də cəmiyyətin bütün üzvləri şeirdən hasil olan məntiqi nəticə barədə düşünməlidirlər.
        Şair şeirdə ifadə olunan ideyanı daha təsirli çatdırmaq üçün xitab formasını seçmişdir. Müəllif şeirin ilk misralarındaca insanlara üz tutaraq ürəyinin arzusunu dilə gətirir:
 

Ay adamlar, bir arzum var, qoyun deyim,
Sağlığında qiymət verin insanlara...
Yaxşılara sağlığında yaxşı deyin,
Sağlığında yaman deyin yamanlara...

        Şair bu misraları onu əhatə edən insanlara, bütün cəmiyyətə gəlişi gözəl sözlər kimi ünvanlanır. Şeiri oxuduqda hiss edirsən ki, cəmiyyətin mənəvi aşınmasına şair daxilən dözmür, bütün varlığını silkələyən harayı ifadə edir. Sətirlər arasından sanki şairin nəcib obrazı boylanır. Bu nəcib insan oxucuya müraciətini öz həqiqətini dərin inamla və qətiyyətlə söyləyir. Hətta, sözlərinin düz olmayacağı təqdirdə töhmət almağa da hazırdır.
        Cəmiyyətdə müxtəlif xarakterli insanlara rast gəlinir. Bütövlükdə isə onları «yaxşılara» və «yamanlara» deyə iki qismə bölmək mümkündür. Şairin nəzərində hər qisim insanın müvafiq qiyməti var. Şairlərə sağlığında hörmət göstərilməli, ölməzlərə heykəl qoyulmalı, təmizlər sevindirilməlidirlər. Əksinə naqis insanlar vaxtında ifşa olunmalı, onlar öz adları ilə çağırılmalıdırlar.
        Müəllif insanlara üz tutaraq Ulu Yaradan tərəfindən onlara bəxş olunan ömrü qiymətləndirməyə çağırır. Şair «bir an ömrü - milyon qızıl ölümdən» üstün tutduğunu, «diri üçün iynə boyda hörməti, ölü üçün min heykələ» dəyişmədiyini bildirir. Ümumiyyətlə, şeirdə şairin öz mövqeyini, «yaxşı» və «yaman» insanlara münasibətini açıq şəkildə bildirməsi müəllifin səmimiliyinə inamı artırır və əsəri daha təsirli edir.
        «Sağlığında qiymət verin insanlara» şeiri bədii ifadə vasitələri ilə zəngindir. Müəllif öz niyyətini oxucuya daha dolğun aşılamaq üçün təzadlardan, bədii suallardan istifadə etmişdir.

Cəfər Cabbarlının milli dramaturgiyamızın inkişafında rolu - hazır inşa 2

Cəfər Cabbarlının milli dramaturgiyamızın inkişafında rolu - hazır inşa 2

        Təməli M.F.Axundzadə tərəfindən qoyulan milli dramaturgiyamız müxtəlif illərdə C.Cabbarlının qələmindən çıxan pyeslərlə xeyli zənginləşərək yeni bir pilləyə qalxmışdır. Məzmunca rəngarəng, dil baxımından səlis olan bu dram əsərləri Azərbaycan milli teatnnın inkişafına güclü təkan vermiş, bütöv aktyorlar nəslinin yetişməsində mühüm rol oynamışdır.
        C.Cabbarlı «Vəfalı Səriyyə, yaxud göz yaşları içərisində gülüş» adlı ilk dram əsərini 1915-ci ildə qələmə almışdır. Pyes ailə-məişət mövzusundadır. Burada bir-birinə səmimi hisslər bəsləyən Səriyyə ilə «student» Rüstəmin məhəbbəti ön planda təsvir olunur. Səriyyənin anası Çimnaz onu qardaşı oğlu qoçu Qurbana ərə vermək istəyir. Dayısı Həmzə də Səriyyənin anası ilə həmfikirdir. Lakin geriliyin, mühafizəkarlığın qulu olan insanların yaratdıqları maneələr gənclərin məhəbbətinin qarşısını ala bilmıir və onlar bir-birinə qovuşurlar.
        Ədib iki il sonra - 1917-ci ildə «Solğun çiçəklər» dramını tamamlamışdır. Bu əsər mövzu cəhətdən əwəlki pyesə yaxın olsa da, dramaturq burada qəhrəmanlann acı talelərinin sosial səbəblərini göstərmək istəmişdir. Dramda pul bir-birini sevən Bəhramla Saranın faciəsinə səbəb olur.
        C.Cabbarlının 1918-ci ildə yazdığı növbəti dram əsəri «Nəsrəddin şah» adlanır. «Nəsrəddin şah»ın mövzusu İran tarixindən götürülsə də, müəllif burada ümumiləşdirmələr aparmış və öz xalqının taleyindən narahatlığını ifadə etmişdir. Əsərdə azadlıq tərəfdarlan ilə şah rejiminin, feodal üsuli-idarəsinin təmsilçiləri qarşılaşdırılır, xalq despotizmə qarşı kəskin etiraz səsini ucaldır.
        Dramaturqun növbəti əsəriəri mövzu baxımından bir-birinə yaxın olan «Ədimə fəthi» və «Ulduz» pyesləridir. Hər iki əsərin mövzusu Türkiyə tarixindən götürülmüşdür. Müəllif bu pyeslərdə türk əsgəri və zabitinin şərəfıni uca tutan, öz ölkələrinin istiqlalı, ərazi bütövlüyü uğrunda vuruşan gənclərin vətənpərvərliyini yüksək sənətkarlıqla tərənnüm etmişdir.
        C.Cabbariı 1919-cu ildə tamamladığı «Aydın» dramında şəxsiyyət və mühit problemini qabartmışdır. Oxuduğu kitablann təsiri nəticəsində romantik təbiətli Aydında dünyanın haqsızlığına qarşı banşmaz əhvaliruhiyyə formalaşır. Fəqət pulun hakim olduğu cəmiyyətdə Aydın kimi kasıb bir mühəndisin mübarizəsi məğlubiyyətlə nəticələnir, rəqibi Dövlət bəy onu mənəvi və fiziki cəhətdən məhv edir.
        Ədibin növbəti «Oqtay Eloğlu» əsəri mövzu və ideya cəhətdən «Aydın» pyesinə yaxındır. Müəllif burada da ictimai bərabərsizliyin insan talelərində oynadığı mənfi rolu açıb göstərmişdir. Oqtay da Aydın kimi ədalətsiz cəmiyyətdə məğlubiyyətə düçar olur.
        Böyük dramaturqun üzərində dörd il çalışdığı «Od gəlini» əsəri tarixi mövzudadır. Müəllif əsərdə xalqımızın ərəb istilasına qarşı mübarizə tarixinə müraciət etmişdir. Pyesin qəhrəmanı Elxan Babəkin prototipidir. O, xalqın istilaya qarşı mübarizə əzmini təcəssüm etdirir. Elxan həm də ehkamlan rədd edir, o «bütün əski varlığa qarşı üsyan bayrağı qaldıracağını» bildirir.
        C.Cabbarlı yaradıcılığının sonrakı mərhələsində qələmə aldığı dram əsərlərində əsasən öz dövrü üçün aktual olan mövzulara müraciət etmişdir. Ədib 1928-ci ildə yazdığı «Sevil» əsəri ilə ədəbiyyatımızda ilk dəfə qadın azadlığı problemini qabartmışdır. «Sevil» qısa tarixi zaman kəsiyində böyük inkişaf yolu keçən, çadra ilə bərabər mütiliyin daşını atan Azərbaycan qadınlarının ümumiləşdirilmiş obrazıdır.
        C.Cabbarlı «Sevil» pyesinin ardınca dövrü ilə səsləşən «Almaz», «1905-ci ildə», «Yaşar», «Dönüş» kimi dram əsərlərini qələmə almışdır.
        Böyük ədibin milli dramaturgiyamızın inkişafındakı rolundan söhbət açarkən onun dünya ədəbiyyatının klassiklərinin məşhur dram əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etməsini də xüsusi vurğulamaq gərəkdir. C.Cabbarlının böyük ustalıqla dilimizə çevirdiyi Şekspirin «Hamlet», «Otello», Şillerin «Qaçaqlar» faciələri, Bomarşenin «Fiqaronun toyu» komediyası teatrlarımızın səhnəsində dönə-dönə tamaşaya qoyulmuşdur.